Wokół morze ognia

80. rocznica wybuchu powstania w warszawskim getcie to trudna i bolesna pamięć o tragicznych, ale i heroicznych wydarzeniach w kwietniu i maju 1943 r.

Warszawskie getto było największym w Generalnym Gubernatorstwie i całej okupowanej Europie gettem, w którym stłoczono setki tysięcy obywateli Polski żydowskiego pochodzenia, a także kilka tysięcy Żydów niemieckich. W kwietniu 1941 w „dzielnicy zamkniętej”, bo tak nazywano getto, zgromadzono około 460 tysięcy ludzi. Miejsce to było przedostatnim, dla wielu także ostatnim, przystankiem przed okrutną śmiercią w komorze gazowej Treblinki.

Warunki życia w getcie były nie tylko urągające godności ludzkiej, ale wyniszczające z powodu głodu, zimna, chorób, dramatycznych warunków higienicznych. Od lipca 1942 r. z Umschlagplatzu systematycznie odjeżdżały pociągi towarowe, które zatrzymywały się przy rampie w Treblince. Do 21 września 1942 wywieziono 300 tysięcy ludzi. Żydzi już wiedzieli, dokąd jadą te transporty. W tej sytuacji, przed zaplanowaną przez Niemców ostateczną wywózką, 19 kwietnia 1943 r. zdecydowano się podjąć nierówną walkę.

Walki toczyły się do 16 maja 1943 r. Wtedy to na znak zwycięstwa zgodnie z rozkazem Jürgena Stroopa wysadzona została Wielka Synagoga przy ul. Tłomackie. W swoim raporcie gen Stroop podał, ze zabito 56 tysięcy Żydów i zniszczono 631 bunkrów. Teren getta zamieniono w kamienno-ceglaną pustynię.

„Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje”, zameldował Stroop Hitlerowi.

Główne uroczystości upamiętniające 80. rocznicę powstania odbędą się 19 kwietnia w Warszawie. Wezmą w nich udział prezydenci Polski, Izraela i Niemiec.

W muzeum Polin w Warszawie odbędzie się w następnych dniach około sto wydarzeń związanych z tragiczną rocznicą.

Również w Zgorzelcu i Görlitz upamiętniliśmy ten ostatni zryw w warszawskim getcie. Stowarzyszenie Meetingpoint Memory Messiaen e.V. wraz z Fundacją Pamięć, Edukacja, Kultura włączyło się w jedenastą edycję akcji społeczno-edukacyjnej Żonkile.

W ramach tego wydarzenia 19.04.2023 organizatorzy wraz z młodzieżą ze szkół ponadpodstawowych z Polski i Niemiec wykonali papierowe żonkile, które są symbolem zbiorowej pamięci o powstaniu w getcie. Przygotowaniu papierowych kwiatów towarzyszył krótki rys historyczny o tamtych dniach.

W ten sposób młodzież, zgodnie z hasłem „Łączy nas pamięć”, oddała hołd wydarzeniom sprzed 80 lat.
Spotkanie z młodzieżą odbyło się w Forum Kultury Synagoga Görlitz w językach polskim i niemieckim.

W programie znalazł się m.in. pokaz filmu animowanego „Zdążyć przed Panem Bogiem” oraz wspólny spacer po Görlitz i Zgorzelcu połączony z rozdawaniem żonkili i informowaniem przechodniów o akcji.

Tekst: Kinga Hartmann- Wóycicka, tłumaczenie na j. niemiecki: Alexandra Grochowski